Co Ślązacy robili pod Grunwaldem

Oczywiście walczyli i jak to w historii bywało potem wiele razy, po obu stronach konfliktu. Tym bardziej, że nie była to ich bitwa, ich wojna.

Konflikt polsko-krzyżacki z lat 1409-1410, którego finałem była bitwa pod Grunwaldem, nie dotyczył Śląska, który znajdował się wówczas pod panowaniem czeskim. Wacław IV Luksemburski, król Czech, był co prawda zwolennikiem Krzyżaków, ale zajęty rodzinnym sporem ze swym przyrodnim bratem, królem Węgier Zygmuntem Luksemburskim, nie miał głowy do tego, żeby się w polsko-krzyżacką wojnę zaangażować.

Nie zabronił tego jednak swoim lennikom, książętom śląskim.

Co ważniejsze, zostawił im wolną rękę w sprawie wyboru, po której stronie chcieliby walczyć. Tak więc jedni stanęli po stronie Jagiełły a drudzy Jungingena – jedni dla rycerskiego honoru a drudzy licząc na wzbogacenie. Przypomnijmy, że po krzyżackiej stronie stanęło wtedy wielu rycerzy z zachodniej Europy, licząc na bogate łupy w teoretycznie wygranej bitwie.

Zresztą do dziś zbyt pochopnie utożsamia się Zakon Krzyżacki mający swoją siedzibę setki kilometrów od Śląska z nowożytnym państwem pruskim, które objęło go okupacją podczas wojen śląskich w wieku XVIII-tym.

Nie pamięta się też często o tym , że Krzyżacy to nie tylko Niemcy. Zakon składał się z setek braci wśród których byli np. Francuzi ,Anglicy, Duńczycy ale też Polacy…

 

Pamiętajmy że historia nigdy nie jest czarno – biała jak krzyżacki płaszcz, A już zwłaszcza historia Śląska.

O tych historycznych zdarzeniach mówi wystawa „Ślązacy pod Grunwaldem” w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, otwarta teraz a czynna do końca maja.

Ukazuje w nowym świetle jedną z najważniejszych bitew w polskiej historii – bitwę pod Grunwaldem, poruszając kwestię udziału części rycerstwa śląskiego po stronie krzyżackiej.

Na czele części Ślązaków walczących w bitwie stanął książę Konrad VII Biały, postawiony przed dramatycznym wyborem między rycerskimi ideałami a politycznymi rozgrywkami.

U jego boku stawili się przedstawiciele znamienitych śląskich rodów – jedni kierowani lojalnością wobec suwerena, inni skuszeni wizją bogactwa i chwały. Szeregi Zakonu zasilili m.in. Kaspar von Niebelschütz, Hans/Hannus von Tader czy Dietrich von Kottulin.

Sam książę miał wtedy 16 lat i nie tylko z powodu wieku, trudno mu było zdecydować się po której stronie stoi. Wybrał Wielkiego Mistrza, bo otrzymał wojskowe wychowanie na dworze w Malborku ale dzieciństwie był paziem Anny Cylejskiej, drugiej żony Władysława Jagiełły.

Ostatecznie wzięty w bitwie do niewoli został potraktowany dość pobłażliwie – Jagiełło zaprosił go osobiście na ucztę po zwycięstwie. Konrad stał się gorącym zwolennikiem polskiego króla i w 1414 roku  w kolejnej wojnie polsko-krzyżackiej, walczył już po jego stronie. Później jeszcze kilkakrotnie przechodził ze strony na stronę, aż stracił księstwo.

Matejko przedstawia Konrada Białego na pierwszym planie obok powalonego na łopatki Krzyżaka w zbroi i białym płaszczu zakonnym.

Konrad w barwnym stroju dworaka, trzyma w ręku berło rektorskie Uniwersytetu Jagiellońskiego! Na tożsamość owej postaci wskazują w sposób jednoznaczny takie elementy, jak jasne włosy (stąd przydomek Biały) oraz należąca do niej tarcza z czarnym orłem Piastów dolnośląskich w złotym polu.

Dziwi tylko ubiór i wyposażenie Konrada, gdyż nie mają nic wspólnego z historyczną rzeczywistością średniowiecznego pola walki. Matejko oddał tę postać jednak symbolicznie – nawiązując do pogmatwanych kolei jego losów.

Po stronie Krzyżaków pod Grunwaldem walczyło rycerstwo z Dolnego Śląska. Z kolei to z Górnego Śląska częściej opowiedziało się za Jagiełłą. Pod jego dowództwo oddały się wojska kilku książąt śląskich, m.in. Janusza z Raciborza, Bolka z Cieszyna, Wacława z Opawy, Bernarda z Niemodlina, tak więc na grunwaldzkich polach doszło do bezpośredniego starcia śląsko-śląskiego. Jak to później wiele razy w historii bywało.

Wystawa w Bytomiu umożliwia szerokiemu gronu odbiorców lepsze zrozumienie realiów konfliktu z 1410 roku, można zobaczyć też średniowieczne elementy uzbrojenia i przedmioty codziennego użytku oraz obozowej codzienności wojującego rycerstwa.

Wśród wydarzeń towarzyszących i podejmujących temat odtwórstwa historycznego znalazło się seminarium z udziałem badaczy i rekonstruktorów, które odbędzie 7 kwietnia 2017 roku.